VIA Tarnowskie Góry

Idąc pieszo lub jadąc samochodem z „LUBEXU” ulicą Mickiewicza, docieramy do placu Kościuszki, a stamtąd do ulicy Pawła Stalmacha prowadzącej w stronę Tarnowskich Gór. Obecna ulica Stalmacha to fragment dawniejszego traktu utwardzonego około roku 1854, prowadzącego z Siewierza do Olesna, a umożliwiającego wymianę handlową między Małopolską a Śląskiem. Z prawej strony ulicy, na niewielkim wzniesieniu stoi kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Wg legendy, w tym właśnie miejscu książę Władysław Opolczyk miał wybudować kaplicę, a ostatni z Piastów Opolskich – Jan II Dobry – ufundował w tym miejscu w roku 1505 drewniany kościółek na planie krzyża. W 1845 roku konsekrowano jednonawowy kościół z ołtarzem głównym od strony wschodniej, o dachu dwuspadowym krytym dachówką oraz małą wieżyczką z dwoma dzwonkami. Do roku 1939 pozostawał w dyspozycji parafii wojskowej, a jego kapelanem był ks. Jan Szymała – uczestnik akcji plebiscytowej na rzecz przyłączenia Śląska do Polski. Naprzeciw kościoła znajduje się budynek mieszkalny nr 1 nabyty w 1912 roku przez Franciszka Willerta, lekarza z Pomorza, który kierował służbą sanitarną w okresie III Powstania Śląskiego. Dla uczczenia jego zasług, w 1984 roku mieszkańcy miasta umieścili na frontonie jego domu tablicę pamiątkową.
Z prawej, za rzeką, rozciąga się stadion sportowy oddany do użytku w 1980 roku. Obiekt znajduje się pod opieką sportowej Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 im. Marii Konopnickiej. Dalej w kierunku południowym, obserwujemy czerwony, jednopiętrowy budynek szkolny pochodzący z roku 1907, dziś Szkoła nr 5 Specjalna im. Marii Grzegorzewskiej. W 1911 roku dobudowano do niego dwupiętrową część. W 1922 roku powołano w nim polską szkołę z kierownikiem Danielem Zychem, zastąpionym rok później przez Jakuba Bazarnika. To człowiek zasłużony nie tylko dla oświaty naszego miasta w okresie międzywojennym. Z jego inicjatywy zasadzono obok szkoły podczas obchodów rocznicy Konstytucji 3 Maja w roku 1923 pamiątkową lipę uznaną 70 lat później za pomnik przyrody. Obwód jej pnia wynosi około 300 cm. Na przeciwległym krańcu placu zbudowano w latach 1931 – 1935 nową szkołę nr 1 – z kierownikiem Jakubem Bazarnikiem. Podążając dalej w stronę Tarnowskich Gór, mijamy pięknie utrzymany cmentarz wojskowy założony w 1913 roku po ustanowieniu Lublińca miastem garnizonowym. Spoczywają tam m.in. powstańcy, którym postawiono pomnik z napisem: „Poległym Bohaterom Trzeciego Powstania o Wolność Ziemi Śląskiej – Wdzięczni Rodacy – Lubliniec 1921.” Poza nimi – pierwszy starosta lubliniecki, Kazimierz Niegolewski z małżonką czy 20 żołnierzy 74 Górnośląskiego Pułku Piechoty, w tym ppłk. dypl. Stanisław Wilimowski, zastępca dowódcy pułku, poległych w walce z Niemcami we wrześniu 1939 roku. Obecny pomnik składa się z wykutych w kamieniu dwóch krzyży: Virtuti Militari i Śląskiego Krzyża Powstańczego oraz tablic z nazwiskami tych, których pochowano na cmentarzu, jak i tych, których prochy spoczywają w różnych, innych miejscach.
………………………………………………………………………………………….
opracowano na podstawie: Jan Fikus , senior Spacerem przez Lubliniec, Lubliniec 1997