Południowe zakątki Lublińca (cz.7)

Wspomniana poprzednio ulica Grunwaldzka rozciąga się od ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego aż po ulicę 74 Górnośląskiego Pułku Piechoty. Nazywana była przez Niemców Sedanstrasse. Początkowy fragment tej drogi prowadził od szosy ku Dobrodzieniowi aż do pańskiego zamku i tam stykał się z późniejszą ulicą Żwirki i Wigury. Dalej wiodła dróżka przez las miejski. Na pierwszej parceli po wschodniej stronie, tuż za stawem zamkowym, stał najprawdopodobniej „Nowy Bud”. Tak siedzibę swą nazywał Jan Baptysta Cellary, krewny Andrzeja, w swym własnoręcznie w języku polskim w dniu 9 stycznia 1661 roku spisanym testamencie. Fragment fundamentów i piwnic istniejącego obecnie budynku nr 3 zamieszkiwanego przez rodziny lekarzy, pielęgniarzy i innych pracowników Wojewódzkiego Szpitala Neuropsychiatrycznego im. doktora Emila Cyrana odpowiada „izbie, komnacie, sieni, piwnicy i spiżarni” – „mieszkaniu, w którym Ja teras da presenti mieszkam” (cytat z testamentu). Budynek ten zaznaczony jest na planie sytuacyjnym miasta z roku 1850.

Teren stał się w roku 1849 własnością żony miejskiego sędziego o nazwisku Padiera, która najprawdopodobniej zleciła zbudować dom o późniejszym numerze 3a (spłonął on w nocy z 30 listopada na 1 grudnia 1968 roku). Po kilku zmianach właścicieli nabył go w dniu 27 czerwca 1874 roku Wydział Powiatowy na użytek administracji powiatu – starostwa i wydziału powiatowego. Ze względu na brak własnego locum, za zgodą właścicieli: hrabiego Renarda oraz Kielmanna, mieściło się w zamku. Budynek nr 3a po wspomnianym pożarze odbudowano, zmieniając jego elewację i dach. W roku 1897, po opuszczeniu terenu o powierzchni 4820 m kw. wraz z budynkami przez starostwo rok wcześniej, został on nabyty przez Wydział Prowincjonalny we Wrocławiu na potrzeby powstałego Zakładu Psychiatrycznego. Biura Starostwa i Wydziału Powiatowego zajęły w sierpniu 1896 roku nowy budynek przy obecnej ulicy Paderewskiego nr 7.

Na kolejnych parcelach, w kierunku południowym, zbudowano w latach 1881 – 1882 „lecznicę braci Seltenów” – pierwszy w mieście murowany budynek szpitalny ufundowany przez Isona i Bernarda z rozgałęzionego rodu kupców lublinieckich. Na terenie lasu po stronie przeciwnej miasto przekazało 11, 5 ha powierzchni pod budowę prowincjonalnego zakładu poprawczego. Zakład oddano do użytku w sierpniu 1885 roku. Główny jego budynek miał cztery kondygnacje i liczył 106 m długości. Zbudowany był z czerwonej cegły, stąd przyjęła się jego nazwa „czerwony blok”. Stanowił on przez wiele lat (obecnie rozebrany) jeden z kilkudziesięciu obiektów składających się na powstały w 1893 roku w zaadaptowanych budynkach zamku i wozowni Zakład Psychiatryczny. Po jego rozbudowie zakład poprawczy zlikwidowano w 1904 roku i włączono do całości. Zlikwidowano też wówczas drogę publiczną „z Górek”, która przechodziła między pierwotnymi terenami obu zakładów na linii obecnej portierni i kostnicy. Zakład Psychiatryczny to późniejszy Szpital dla Psychicznie i Nerwowo Chorych.